back to top

საშინაო დავალების გავლენები მოსწავლის ცხოვრებაზე – კვლევის შედეგები

არასამთავრობო ორგანიზაციამ „მშობლები განათლებისთვის“ მოსწავლის ყოველდღიურ ცხოვრებაზე საშინაო დავალების გავლენა და მშობლების დამოკიდებულება შეისწავლა. კვლევის მიზანი იყო საქართველოს მასშტაბით ზოგადი განათლების საფეხურზე საშინაო დავალებასთან დაკავშირებული პრაქტიკების შესწავლა. ასევე, მოსწავლეთა და მშობელთა დამოკიდებულებების გამოვლენა.

კვლევა საქართველოს მასშტაბით 10 რეგიონში ჩატარდა, მათ შორის: თბილისში, კახეთში, შიდა ქართლში, ქვემო ქართლში, სამცხე-ჯავახეთში, იმერეთში, გურიაში, აჭარაში, სამეგრელოში და სვანეთში. კვლევაში მონაწილეობდნენ სკოლის დაწყებითი, საბაზო და საშუალო საფეხურის მოსწავლეთა მშობლები, როგორც კერძო, ისე საჯარო სკოლებიდან. რესპონდენტთა შერჩევისას დაცული იყო მოსწავლეთა ასაკობრივი ბალანსი. მთლიანობაში, კვლევაში მონაწილეობდა 404 რესპონდენტი.

კვლევის შედეგად გამოვლენილი ძირითადი გარემოებები:

  • მოსწავლეების აბსოლუტურ უმრავლესობას ყოველდღიურად აქვს შესასრულებელი საშინაო დავალება, რასაც საშუალოდ 2-3 საათს უთმობენ.
  • მათემატიკის, ქართული ენისა და უცხოური ენის საშინაო დავალებების შესრულებას ყველაზე მეტი დრო სჭირდება.
  • მოსწავლეების უმრავლესობა სახლში მეცადინეობს და მათ საშინაო დავალების შესრულებაში ოჯახის წევრები ეხმარებიან.
  • საბაზო საფეხურის მოსწავლეები ყველაზე მეტ დროს უთმობენ საშინაო დავალების შესრულებას.
  • საბაზო საფეხურის მოსწავლეთა მშობლებს ყველაზე ხშირად უჩნდებათ პროტესტი მათი შვილისათვის დიდი რაოდენობით საშინაო დავალების მიცემის გამო.
  • საშუალო საფეხურის მოსწავლეების შემთხვევაში, ყველაზე ხშირია ძილის შეფერხების შემთხვევები საშინაო დავალებების გამო. ასევე, მათ შორის ყველაზე მაღალია იმ მოსწავლეთა წილი, რომლებსაც საერთოდ არ რჩებათ თავისუფალი დრო საშინაო დავალებების შესრულების შემდეგ.
  • მოსწავლეთა თითქმის მესამედი ნაწილისათვის საშინაო დავალება მოსაწყენი და უინტერესოა. ასევე, ისინი იძულებით ასრულებენ საშინაო დავალებებს.
  • სასწავლო საფეხურის ზრდასთან ერთად სულ უფრო მცირდება მოსწავლეების პოზიტიური დამოკიდებულება საშინაო დავალების მიმართ. ასევე, საშინაო დავალებას უფრო მეტი ხალისით და ინტერესით ასრულებენ საჯარო სკოლის მოსწავლეები. აქვე, მაღალმთიან სოფლებში ყველაზე ხშირია საშინაო დავალებების მიმართ მოსწავლეთა პოზიტიური დამოკიდებულება.
  • მოსწავლეები ყველაზე ხშირად ემზადებიან უცხოურ ენასა და მათემატიკაში.
  • რაც უფრო მაღალია ოჯახის ყოველთვიური შემოსავალი, მით უფრო მეტ თანხას ხარჯავს მოსწავლის მომზადებაში.
  • საჯარო სკოლის მოსწავლეები უფრო აქტიურად ემზადებიან რეპეტიტორთან, კერძო სკოლის მოსწავლეებთან შედარებით.
  • გამოკითხული მშობლების მესამედი საჭიროდ არ მიიჩნევს საშინაო დავალების ყოველდღიურად შესრულებას.

 

კვლევის სრული ანალიზის შემდეგ, არასამთავრობო ორგანიზაციამ „მშობლები განათლებისთვის“ რეკომენდაციების პაკეტი შეიმუშავა, რომელიც გამოქვეყნებული კვლევის დასკვნით ნაწილს წარმოადგენს.  რეკომენდაციები გამიზნულია მოსწავლეთა მშობლებისთვის და მასწავლებლებისთვის.

კვლევის ანგარიშის სრული ვერსია იხილეთ ბმულზე 

რა მასწავლა პანდემიამ როგორც დედას?

ნანა საჯაია ანდროს დედა
ვაშინგტონი 2020

ანდრო მალე 9 წლის ხდება და უკვე ორ თვეზე მეტია მისი მეცხრე დაბადების დღე დავგეგმეთ, დისნეილენდში წასვლას ნიუ-იორკში წასვლა არჩია. ადდრე დაგეგმვა და მოსალოდნელის წინასწარ ცოდნა მას კომფორტს ანიჭებს, დრო კი ორივეს მოსამზადებლად გვჭირდება, ვსაუბრობთ სად წავალთ, რას ვნახავთ, რას გავაკეთებთ. იგივე ეხება უქმეების დაგეგმვას და ხშირად მეორე დღის დაგეგმვასაც, ჩვენთვის გეგმის ქონა საუკეთესო სამზადისია.

კორონავირუსის პანდემიას დანარჩენი სამყაროს მსგავსად, მოუმზადებლები და დაბნეულები შევხვდით. ანდროს სკოლა ჯერ 4 კვირით, შემდეგ კი სემესტრის ბოლომდე დაიხურა, რაც იმას ნიშნავს, სავარაუდოდ, სკოლაში სულ მცირე ნახევარი წელი ვერ წავა. სკოლასთან ერთად დაიხურა სივრცეები, სადაც თავისუფალ დროს ვატარებდით – სასრიალო მოედნები, მისი საყვარელი კვების ობიექტები – პიცერია და სანაყინე, გასართობი ცენტრები, გაუქმდა პიანინოს გაკვეთილები, ვეღარ ივლის ჰიპ-ჰოპზე, რომელსაც ერთი თვე ელოდებოდა.

ანდროს სკოლაში საშინაო დავალებები არ აქვს, სავარჯიშოებს დაწყებითი კლასების მოსწავლეები სკოლაში კლასელებთან ერთად აკეთებენ, სახლში მხოლოდ კითხვა მოეთხოვება. სასკოლო დღეს ანდრო დილის 7 საათზე დგება და 8:20 წუთზე სკოლის ყვითელ ავტობუსს მიჰყავს, უკან ოთხ საათზე ბრუნდება. ახლა კი, მისი გართობა და გაკავება, მარტო 4 საათის შემდეგ კი არა, დილის 7-დან, სულ მცირე, ღამის 9 საათამდე მიწევს.

სახლში ყოფნისას ვცადეთ:

კითხვა – სანამ სკოლა დაიხურებოდა, მასწავლებელმა სკოლის ბიბლიოთეკიდან 20-მდე წიგნი გამოატანა. ხან თვითონ კითხულობს, ხან მე ვუკითხავ და მისმენს, მაგრამ ამას დიდი სიხარულით და მოტივაციით არ აკეთებს. მრავალფეროვნებისთვის, მოთხრობების მოსმენა დავამატეთ. დღეში ერთ მოთხრობას ვუსმენთ. ამ საიტზე, ამერიკელი მსახიობები და ცნობილი ადამიენბი (მათ შორის ოპრა უინფრი და ალ გორი) საბავშვო ლიტერატურას კითხულობენ, საიტზე წვდომა უფასოა.
https://www.storylineonline.net/
წიგნის მოსმენის შემდეგ, რამდენიმე კითხვას ვუსვამ და შინაარსზე ვსაუბრობთ. ჩემი დაკვირვებით, ყველაზე ინტერაქტიული წიგნის კითხვის ეს მეთოდი აღმოჩნდა.

სამაგიდო თამაშები
სამაგიდო თამაშები ბლომად გვაქვს. ადრეც ხშირად ვთამაშობდით. ახლა ვცდილობ, რუტინის ნაწილი იყოს და ყოველ დღე 1 საათი, წყვეტის და ჩარევების გარეშე, რომელიმე სამაგიდო თამაში ვითამაშოთ. თამაშს ანდრო ირჩევს.
ამ ეტაპზე მისი საყვარელი სამაგიდო თამაშებია:
chutes and ladders, Sorry, Connect Four, Guess Who, Scrabble
თუ ეს თამაშები არ გაქვთ, სახლის პირობებში, ალბათ, ყველაზე ადვილად Scrabble-ის დამზადება შეიძლება. მუყაოს ქაღალდები პატარა ოთკუთხედ ნაწილებად დაჭერით და ასოები დააწერეთ, ამოაყირავეთ, მოურიეთ, ასოები მორიგეობით აიღეთ და ამობრუნებული ასოებისგან სიტყვების აწყობაში შეეჯიბრეთ ერთმანეთს.
ონლაინ თამაშებისთვის კარგი რესურსია ამერიკის საზოგადოებრივი მაუწყებლის PBS-ის საბავშვო პროექტების გვერდი – https://pbskids.org/everything/

ორცხობილები
ამერიკულ ოჯახებში, შობის ღამეს, ორხცობილებს აცხობენ და საჩუქრის მოსატანად სახლში შემოპარული სანტა-კლაუსისთვის მაგიდაზე ტოვებენ. ეს ტრადიცია სახლში ყოფნისას გავიხსენეთ და წმინდა პატრიკის დღეს ფერადი ორცხობილები დავაცხვეთ. ანდრო დიდი ენთუზიაზმით იყო ჩართული. მართალია, ბოლოს, მხოლოდ ერთი ორცხობილა ჭამა, მაგრამ მზადების პროცესით კარგად გაერთო, ხან ფქვილის და შაქრის დოზებს მიკითხავდა და ხანაც ცხობის ეტაპებს მიკონტროლებდა. თუ სამზარეულო საქმით თქვენი შვილიც ინტერესდება, იუთუბის ეს არხი გამოგადგებათ.
როზანა პანსინოს 12 მილიონი გამომწერი ჰყავს, ის ბავშვებს მათთვის გასაგებ ენაზე უხსნის სამზარეულოს წესებს.
https://www.youtube.com/user/RosannaPansino

თვითიზოლაციაში ყოფნას დაემთხვა ჩემი საძინებლისთვის კომოდის აწყობა, რამაც ანდროში აწყობის/შენების იმაზე დიდი ინტერესი გააღვივა, ვიდრე წარმოვიდგენდი, ხან ჩაქუჩის დარტყმაში მეცილებოდა და ხან ნახაზების კითხვაში მეხმარებოდა. ამ პროცესმა მთელი დღით მოიცვა. IKEA-ს ავეჯის გამოწერას ამ კორონავირუსის ჟამს, ალბათ, ბევრი არ აპირებთ. თუმცა შეგვიძლია ბავშვები სახლის საქმეებში ჩავრთოთ -იქნება ეს მაგიდის ალაგება, წიგნების თაროების მოწესრიგება თუ სათამაშო კუთხის დალაგება. კერძო სახლში უფრო მეტი როლის განაწილებაც შეიძლება.

სეირნობა და ვარჯიში
ანდრო და მე ნაბიჯებს ვითვლით. ორივე Fitbit-ის საათებს ვატარებთ და ყოველდღიურად 10 ათასი ნაბიჯის გავლა გვაქვს მიზნად. რადგან დღის განმავლობაში სახლში ვართ, გვიან საღამოს სასეირნოდ გავდივართ და ასე ვაგროვევბთ ნაბიჯებს.
თუ smart watch არ გაქვთ, ნაბიჯების დათვლა ნებისმიერ სმარტ ფონშიც შეიძლება.
თუშინ სასეირნოდ გასულებმა პირველად ვიძუნძულეთ. ამაში 5K Runner აპლიკაცია დაგვეხმარა https://apps.apple.com/us/app/5k-runner-couch-potato-to-5k/id439852091.
აპლიკაცია უფასოა და აქტივობა, სულ, 30 წუთს გრძელდება. პირველი და ბოლო ხუთი ფეხით ნელა დადიხართ, მერე ერთწუთიანი სირბილის და წუთნახევრიანი სიარულის მონაცვლეობის 5 რაუნდია. სესიის ბოლოს ოთახში გაუხარჯავი ენერგისგან იცლებით და დაგროვილი ნაბიჯებიც დაგროვილია, ჩვენ ამ ნახევარ საათში 2 კილომეტრი დავფარეთ.

და მაინც, რა მასწავლა კორონავირუსმა როგორც დედას? ის, რომ ყველა გრძნობა და პასუხისმგებლობა კრიზისისას მხოლოდ მძაფრდება და ის, რომ ისევე, როგორც სხვა, ნებისმიერ ომში, ხან მოვიგებთ, ხანაც დავმარცხდებით. მეც ასე, ყოველდღოურად ხან ვიგებ და ხან ვმარცხდები აიფონთან, აიპედთან, კომპიუტერთან. მერე ისევ ვცდილობ დავუბრუნდეთ რუტინას, ისევ წავიკითხოთ, ისევ ვითამაშოთ, ისევ ვირბინოთ და ასე, წრეზე… ხვალ ახალი დღე იქნება…

თამაშით სწავლის უპირატესობა სკოლებში

თამაშით სწავლებას ღრმა ისტორიული ფესვები აქვს. მისი საშუალებით ადამიანები სწავლობენ სოციალიზაციას, იღებენ განათლებას. ერთდროულად ერთობიან და ისვენებენ. თამაშით ნებისმიერი ცოდნის გადაცემაა შესაძლებელია. თამაშით სწავლების მიდგომა ემყარება თითოეულ ბავშვის ბუნებრივ ცნობისმოყვარეობას, რის საფუძველზეც თამაში აყალიბებს ინტელექტუალურ გასართობ და დადებით საგანმანათლებლო მოტივაციას. რაც განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ბავშვის სკოლამდელი აღზრდის პროცესში და სხვა ნებისმიერ ასაკში, მათ შორის ზრდასრულობაში. თამაში სწავლის აქტიური საშუალებაა. თამაშით სწავლებას შეუძლია მოსწავლეებს დამოუკიდებელი აღმოჩენების გაკეთების შესაძლებლობა მისცეს. თამაში ბავშვებს ეხმარება კარგად დაიმახსოვრონ შესწავლილი მასალა. გაკვეთილზე თამაში მოტივაციას და ენთუზიაზმს ზრდის.

1. სასურველია მშობლებმა მეტი სერიოზულობით შეხედონ თამაშით სწავლებას, რადგან გართობა სწავლის პროცესს სასიამოვნოს ხდის. ეს თავისთავად ხელს უწყობს საგანმანათლებლო პროცესისადმი ბავშვების მუდმივი ინტერესის ფორმირებას.

2. თამაშის სწავლების მეთოდები პროცესს სახალისოს და საინტერესოს გახდის, შედეგად კი საოცრად მაღალხარისხიანი ცოდნის მიღებას უზრუნველყოფს. ის რაც ბავშვმა დაიზუთხა – მას შეუძლია დაივიწყოს რამდენიმე დღეში; ის რაც მან თამაშში აითვისა – მას ახსოვს მთელი სიცოცხლე.

3. როცა ბავშვი თამაშით სწავლობს, ის თავის შედეგს სწრაფადვე ხედავს: „მან მოიგო“ ან „წააგო“. „მოგების“ შემთხვევაში მიღებული ცოდნის განმტკიცება ხდება; „წაგების“ შემთხვევაში დასწავლის მოტივაცია ძლიერდება.

რეკომენდაციების ავტორია ფსიქოლოგი ზურაბ მხეიძე.
ანიმაციის ავტორია არასამთავრობო ორგანიზაცია „მშობლები განათლებისთვის“.
ანიმაცია დამზადებულია კონრად ადენაუერის ფონდის მხარდაჭერით.

მშობლის როლი ონლაინ სწავლების დროს

არის თუ არა მშობლის მოვალეობა გაკვეთილის მიმდინარეობის დროს შვილის გვერდით ჯდომა? როგორია მშობლების რეალობა?!

ნახეთ ერთი ოჯახის ანიმაციად ქცეული ისტორია და მოუსმინეთ განათლების დარგის ტრენერის, მანანა ჯინჭარაძის რეკომენდაციებს:
“რეკომენდებული არ არის თქვენი შვილის სწავლის პროცესს მუდმივად აკვირდებოდეთ საკლასო ოთახის სივრცეში. მითუმეტეს, ვერ გაყვებით პროცესს, როცა 2 ან მეტი შვილი გყავთ.
ასევე, არის საფრთხე იმისა, რომ სასწავლო პროცესში რაღაცამ არ დაგაკმაყოფილოთ (მაგალითად, ,,ჩვენ ასე არ გვასწავლიდნენ’’) და თქვენმა ჩარევამ კონფლიქტები და უკმაყოფილება გამოიწვიოს.
დაბალ კლასებში მასწავლებელმა შეიძლება სთხოვოს (და არა მოსთხოვოს) მშობელს ზედამხედველობა. ასეთი თანამშრომლობა უნდა იყოს ნებაყოფლობითი და ემყარებოდეს მასწავლებლის, მოსწავლის, და მშობლის სურვილს.
ბევრ ქვეყანაში, სკოლები ადგენენ ე.წ. ნეტიკეტს – ინტერნეტ-სწავლებისას ქცევის წესებს, რა არის დასაშვები და რა – არა. ამ ინფორმაციის მიწოდება საგანგებოდ ხდება მშობლებისა და მოსწავლეებისთვის.
კლასის ქცევის დარეგულირების მიზნით მშობლის დროისა და რესურსების გამოყენება არ არის გამართლებული. ონლაინ სივრცე და ჩატარებული გაკვეთილები მეტ ენერგიას და დროს მოითხოვს. მასწავლებელი მზად უნდა იყოს ამ ცვლილებისთვის და მეტი მოთმინება გამოიჩინოს ყოფაქცევასთან დაკავშირებით.
აუცილებლად უნდა აღვნიშნოთ, რომ ამ დასწრების დროს, მასწავლებლის მიერ, ნებსით თუ უნებლიეთ, შეიძლება გაცემული იქნას, მისი რომელიმე მოსწავლის მაიდენტიფიცირებელი, რაიმე სახის ინფორმაცია, რასაც სხვა მოსწავლის დამსწრე-მშობელი უსმენს. ჩვენთვის უცნობია, რა მიზნით გამოიყენებს ის ამ ინფორმაციას და გამოიყენებს თუ არა საერთოდ, მაგრამ ამ პროცესს ბევრი რისკის ფაქტორი ახლავს.

ამ შემთხვევაში რამდენიმე რეკომენდაცია მექნებოდა:
1. რეკომენდაცია პირველი: სწავლის დასაწყისში სკოლამ, მოსწავლეებთან და მშობლებთან ერთად, შეიმუშავოს ნეტიკეტი და შეიტანოს ის სკოლის შინაგანაწესში.
2. რეკომენდაცია მეორე. სკოლის დირექციამ უნდა გააფრთხილოს ყველა მასწავლებელი, მშობლის შესაძლო დასწრების დროს, გაუთვალისწინებელ და მოსალოდნელ საფრთხეებზე.
3. რეკომენდაცია მესამე: ონლაინ სწავლების დასაწყისში, სკოლამ დეტალურად უნდა გათვალოს ყველა წვრილმანი, რომელმაც შეიძლება ოჯახს პრობლემა შეუქმნას. სწავლის პროცესში სკოლა, შეძლებისდაგვარად, უნდა შეეცადოს აღნიშნული პრობლემების მინიმუმამდე დაყვანას და სასწავლო პროცესში ჩართული ოჯახების ხელშეწყობას.